Turystyka

Podsumowanie dostępności zorganizowanej turystyki na obiektach fortecznych i garnizonowych oraz informacje o możliwości indywidualnego zwiedzania.


Twierdza Modlin

Właściciel Cytadeli i większości terenu twierdzy (m.in. całe koszary cytadeli, wały wewnętrzne, część wałów zewnętrznych, Działobitnia Napoleona, chłodnia, elektrownia, WAK), kontakt przez strony: twierdzamodlin.com oraz fb.com/twierdzamodlinofficial. Lokalizacja do rozpoczęcia zwiedzania to muzeum w prochowni przed Cytadelą oraz Wieża Czerwona. Ma w swojej ofercie m.in.:

  • Wycieczki z przewodnikiem po Cytadeli i wybranych elementach twierdzy, a także na zamówienie na wybrane forty (np. fort XVI),
  • Wejścia indywidualne na taras widokowy na Wieży Czerwonej,
  • Muzeum Twierdzy Modlin – Prochownia 197,
  • Wystawa klocków Cobi (m.in. pojazdy militarne),
  • Prowadzi hotel i restaurację w zabytkowym, carskim budynku - Royal Hotel oraz Restauracja Stara Pralnia royalhotel.pl. W ofercie także pomieszczenia na konferencje, wesela, imprezy integracyjne.

Front Modlin, właściciel Frontu Księcia Warszawskiego, kontakt przez strony fb.com/frontmodlin oraz twierdzamodlin.pl, lokalizacja to fortyfikacje na przeciwko cmentarza, ma w swojej ofercie:

  • Wejścia indywidualne do bardzo interesujących, podziemnych chodników kontrminerskich na froncie,
  • Zwiedzanie z przewodnikiem podziemi na froncie oraz wybranych elementów Cytadeli,
  • Zwiedzanie z przewodnikiem fortu w Pomiechówku,
  • Zwiedzanie z przewodnikiem fortu w Zakroczymiu (na specjalne zamówienie),
  • Ma też na swoim terenie paintball, kuchnię polową, organizuje spotkania integracyjne, zabawy dla szkół itd.

Pozostałe zorganizowane atrakcje historyczne i forteczne:

  • Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin, mieści się niedaleko kasyna wojskowego, oprócz ekspozycji w budynku jest także mały skansen pojazdów militarnych na zewnątrz. Kontakt przez stronę modlinmuzeum.pl oraz fb.com/modlinmuzeum/.
  • Kasyno Oficerskie w Twierdzy Modlin, carski obiekt został wyremontowany i jest teraz filią Nowodworskiego Ośrodka Kultury. Organizowane jest zwiedzanie obiektu a także organizowane są przedstawienia, seanse kinowe i spotkania w ramach działalności kulturalnej. Kontakt przez stronę fb.com/KasynoOficerskiewTwierdzyModlin oraz nok.nowydwormaz.pl.
  • Skarb Narodu - Muzeum Motoryzacji i Techniki, mieści się na terenie Cytadeli, wejście przez bramę pod Czerwoną Wieżą, na ekspozycji głównie stare, produkowane w Polsce samochody. Kontakt przez stronę: muzeumskarbnarodu.pl oraz fb.com/skarb.narodu.
  • Fundacja Fort III Pomiechówek zajmuje się fortem III, organizuje wycieczki po doskonale zachowanym forcie, spotkania historyczne i rocznicowe, badania na terenie umocnień. Kontakt przez stronę forttrzecipomiechowek.org oraz fb.com/fundacjaforttrzecipomiechowek.

Zwiedzanie niezorganizowane oraz ważniejsze elementy twierdzy:

  • Można zwiedzać otwarte elementy twierdzy i pierścieni fortów z nieoficjalnym przewodnikiem np. fb.com/Twierdza.modlin.zwiedzanie. W szczególności te, gdzie nie trafiają oficjalni przewodnicy.
  • Mury, wały i bramy odwodu zewnętrznego twierdzy - można zwiedzać samodzielnie, można zrobić długą wycieczkę wokół twierdzy, część zachodnia i wschodnia jest dostępna, fragmenty części północnej są na terenie wojskowym.
  • Front Księstwa Warszawskiego / Schron płk. Piątki - opisany na początku artykułu, dostępny do zwiedzania w ofercie zorganizowanej.
  • Front Św. Jerzego / Luneta Sowińskiego - nikt oficjalnie nie prowadzi tam wycieczek, da się wejść, mimo że to teren lotniska.
  • Mury i wały odwodu wewnętrznego twierdzy - można zobaczyć z zewnątrz, wszystkie bramy i prochownie są zamknięte.
  • Ciąg aprowizacyjny czyli elewator, piekarnia, młyn - teren prywatny, obecnie nie są organizowane wycieczki.
  • Działobitnia Napoleona - teren prywatny, obecnie jest zamknięta i niedostępna.
  • Działobitnia Dehna - teren prywatny, obecnie jest zamknięta i niedostępna.
  • Wieża Michałowska - teren prywatny, można obejrzeć z zewnątrz.
  • Brama Ostrołęcka - teren prywatny, obecnie jest zamknięta i niedostępna.
  • WAK - teren prywatny, mieści się tam Ochotnicza Straż Pożarna, teren nie jest udostępniony do zwiedzania.
  • Elektrownia Narew - teren prywatny, w trakcie remontu, nie jest udostępniona do zwiedzania.
  • Chłodnia / lodownia oraz intendentura - teren prywatny, obecnie zamknięte i niedostępne.
  • Prochownie wokół cytadeli i na terenie twierdzy - obecnie wszystkie są zamknięte i niedostępne, poza prochownią 197 gdzie mieści się muzeum.
  • Spichlerz na Wyspie Szwedzkiej - teren prywatny, ale można wejść, jest to obiekt niebezpieczny - spadające elementy.
  • Budynki koszarowe na terenie twierdzy w całości używane są na cele mieszkaniowe, można zwiedzieć dzielnicę i obejrzeć z zewnątrz.

  • Dostępność poszczególnych fortów wewnętrznego i zewnętrznego pierścienia oraz prochowni fortów jest opisana w poszczególnych artykułach na stronie w sekcji Twierdza Modlin lub można je wybrać z mapy.

Twierdza Warszawa

Do zwiedzania na terenie Warszawy udostępnione są obiekty:

  • Cytadela Warszawska - Muzeum Wojska Polskiego, nie zajmuje żadnych zabytkowych budynków ale dzięki muzeum można wejść na teren.
  • Cytadela Warszawska - Muzeum Historii Polski, j.w..
  • Cytadela Warszawska - Muzeum Katyńskie mieszczące się w zabytkowej kaponierze i wyremontowanych działobitniach bastionu.
  • Cytadela Warszawska - Muzeum X Pawilonu jako filia Muzeum Niepodległości.
  • Fort Legionów - organizowane są wycieczki z przewodnikiem (jedyny słuszny przewodnik po forcie - Zbyszek Rekuć), szczegóły na stronie Zwiedzanie Fortu Legionów. Fort można też zobaczyć podczas imprez organizowanych przez właściciela, można obiekt wynająć na dużą imprezę, szczegóły na stronie kregliccy.pl.
  • Fort Sokolnickiego - obecnie jest użytkowany przez Żoliborski Dom Kultury, można bez problemu wejść do środka w godzinach pracy. Obok w schronach, na terenie parku, mieści się kawiarnia.
  • Fort Czerniaków - siedziba Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, części Muzeum Wojska Polskiego. Wystawa m.in. broni pancernej i lotnictwa. Warto odwiedzić dopóki zajmuje teren fortu, bo część zbiorów jest przenoszona do muzeum na Cytadeli Warszawskiej.
  • Fort Bema - uporządkowany, pełni rolę publicznego parku z wolnym dostępem, warto zwiedzić.
  • Fort Mokotów - siedziba kilku firm oraz barów i restauracji. Nie jest udostępniany specjalnie w celach turystycznych, ale reklamowany jest jako ogród w centrum miasta, zaprasza do skorzystania z oferty gastronomicznej. Szczegóły na stronie Fort Mokotów.
  • Fort Służew - wyremontowany i mieszczą się w nim lokale usługowe, bary i restauracje, a pozostała część terenu została uporządkowana w formie parku. Całość funkcjonuje jako Fort 8.
  • Fort Włochy - udostępniony w dużej części jako teren rekreacyjny.

Pozostałe forty nie są w żaden sposób udostępniane turystycznie. Ich dostępność jest opisana w poszczególnych artykułach.

Okolice Warszawy:

  • Przedmoście Warszawa - Dąbrowiecka Góra. Udostępnione są do zwiedzania dwa wyremontowane i wyposażone, niemieckie, żelbetowe schrony z linii Brückenkopf Warschau. Otwarte do zwiedzania z reguły w weekendy i dni wolne. Szczegóły na stronach fb.com/DabrowieckaGoraSkansenForteczny oraz przedmoscie.warszawa.pl/. Lokalizacja udostępnionych bunkrów to las pod Otwockiem i Karczewem. Pozostałe obiekty z tej linii rozciągnięte są od Sulejówka do Karczewa, na obiektach stoją tablice informacyjne, jest dostępna elektroniczna i papierowa mapa z opisem całości, można zwiedzać je indywidualnie.

Twierdza Zegrze

  • Umocnienie Duże - teren wojskowy, ale wycieczki organizowane są dwa razy w roku, jesienią i wczesną wiosną przez Światowy Związek Polskich Żołnierzy Łączności - Oddział Zegrze. Liczba miejsc jest ograniczona, więc lepiej jest obserwować profil Związku na FB aby być na bieżąco: fb.com/szpzl.zegrze.
  • Umocnienie Małe - teren wojskowy, wejście nie jest już możliwe od roku 2024, gdyż fort ponownie pełni role magazynowe.
  • Fort Beniaminów - teren prywatny, ale dostępny i można zwiedzać samodzielnie. Czasami wycieczki organizuje także Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne, ogłoszenie jest wtedy na ich profilu na FB: fb.com/nieporeckie.stowarzyszenie.historyczne.
  • Fort Dębe - teren prywatny, ogródki działkowe, nie są organizowane wycieczki, teren jest zamknięty dla osób postronnych.
  • Koszary w Zegrzu - część na terenie wojskowym, cześć to bloki mieszkalne, część nieużywana (kasyno), można zobaczyć z zewnątrz. Czasami wycieczki po Zegrzu organizuje Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku i ogłasza na swoim FB: fb.com/izbapamieciserock.
  • Prochownie w Zegrzu - aktualnie na rok 2024 od wewnątrz dostępna jest tylko jedna, pozostałe dwie są zamknięte i można je zobaczyć tylko z zewnątrz. Wycieczki j.w.
  • Pałacyk w Zegrzu - teren prywatny, dostępny do zwiedzania z zewnątrz, a w pałacu mieści się hotel, restauracja i sale konferencyjne. Więcej informacji na FB: fb.com/palac.zegrzynski. Wycieczki j.w.

Legionowo

  • Muzeum Historyczne w Legionowie - w wyremontowanym, drewnianym, carskim koszarowcu z 1892 roku mieści się obecnie Filia "Piaski" Muzeum Historycznego w Legionowie. W środku jest stała ekspozycja dotycząca m.in. wojskowej historii miasta. Pozostałe budynki koszar z 1892 nie istnieją.
  • Koszary dla wojsk kolejowych z 1897 roku - połowa pełni funkcje mieszkalne, można je obejrzeć z zewnątrz w dzielnicy Kozłówka. Druga połowa znajduje się na terenie wojskowym i jest niedostępna do zwiedzania.
  • Koszary dla wojsk balonowych z 1898 roku - obecnie jest to zamknięte osiedle mieszkaniowe, można obejrzeć tylko z zewnątrz i to zza płotu, ale warto zobaczyć jak można z sukcesem zagospodarować obiekty koszarowe.

Mapa fortyfikacji

mapa fortyfikacji

Źródła / bibliografia

Strona tworzona jest w oparciu o źródła umieszczone tutaj:
źródła i bibliografia.