Dzieło pośrednie D4 (fort XIc) w Strubinach powstało w latach 1912-1915 w ramach zewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin. Ten mały fort został wybudowany w połowie, ale przetrwał do naszych czasów bez zniszczeń wojennych.

Budowę fortu rozpoczęto w 1912 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej. Fort zlokalizowano we wsi Strubiny, na wschód od głównego fortu XI (XIb). Te małe dzieło pośrednie miało zamykać międzypole w stronę fortu XI w Janowie. W rosyjskiej nomenklaturze obiekt ten nazywany był punktem oporu No.4.

Fort miał powstać jako dwa małe, nieregularne obiekty połączone wspólną suchą fosą i wałem. Mimo, że same obiekty betonowe były małe to całość dzieła rozciągnięta miała być na ok. 800 do 1000 metrów. Na wale zaplanowano kilka ziemnych stanowisk bojowych, a być może także ciągłe betonowe przedpiersie dla stanowisk piechoty. Obie części fortu miały mieć prawie identyczną konstrukcję. Całość miała być otoczona pasami zasieków i krat fortecznych.

Powstała tylko wschodnia połowa dzieła. Na wale, mniej więcej po środku fortu, umieszczono jeden betonowy schron, który miał być wyposażony w pancerną wieżyczkę obserwacyjną. Wieżyczka nie została zamontowana, a w jej miejscu jest teraz niskie, puste pomieszczenie. Na stropie schronu wykonano stanowisko obserwacyjne/strzeleckie z przedpiersiem. Sam schron składa się z wejścia z przelotnią i małego pomieszczenia pod wieżyczkę.

Na wale umieszczono też mały, pojedynczy, betonowy schron obserwacyjny na jednego żołnierza.

Największą betonową częścią dzieła są małe koszary na pięć pomieszczeń - trzy z oknami na zewnątrz. Koszary bronione były przez kaponierę szyjową dla broni ręcznej. W kaponierze umieszczone były także latryny. Zachowało się zdjęcie z 1915 roku, przedstawiające tą część umocnień w stanie świeżo po wybudowaniu, bez zniszczeń.

Na terenie dzieła wykonano także sporą liczbę wysokich umocnień ziemnych, prawdopodobnie tuż przed działaniami wojennymi. Umocnienia te widać doskonale na zdjęciach rzeźby terenu (lidar). Liczne umocnienia ziemne wykonano także w pasie od dzieła D4 do fortu XII w Janowie.

Do czasu rozpoczęcia działań wojennych w 1915 roku, wybudowano zachodnią część dzieła. Nie powstały żadne obiekty betonowe na wschodniej części, ale wybudowano znaczącą część wałów i fosy. We wschodniej części postały ziemne baterie dla artylerii.

Wielka Wojna

W czasie I wojny światowej główny atak na Twierdzę Nowogeorgiewsk planowano od strony fortów XV grupy Carski Dar. Forty w Strubinach nie znajdowały się więc na linii niemieckiego natarcia. Co prawda niemieckie wojska dotarły w tą okolicę dosyć wcześnie, bo już w połowie lipca 1915 roku, ale nie przystąpiono od razu do ataku. To w tym sektorze, w pobliżu współczesnej miejscowości Przyborowice Górne, Niemcy przejęli rosyjski samochód z inżynierami budowy twierdzy, razem z całą dokumentacją fortyfikacji. Było to wydarzenie tak nieprawdopodobne, że atakujący na początku myśleli iż jest to rosyjska prowokacja. Niemcom brakowało informacji na temat zmian w twierdzy z ostatnich lat pokoju, a z czasów wojny nie mieli absolutnie żadnej wiedzy co się zmieniło. Oszczędzili w ten sposób ogrom czasu i żołnierzy na rozpoznanie terenu.

Główne natarcie na ówczesną Twierdzę Nowogeorgiewsk miało miejsce dopiero od 8-10 sierpnia, kiedy to zamknięto okrążenie twierdzy. Linia wojsk niemieckich w tym rejonie znajdowała się wtedy pomiędzy miejscowościami Cieksyn - Wrona - Przyborowice. W nocy z 13 na 14 sierpnia Rosjanie wycofali się na linię Smoszewo – Załuski – Błędowo. Mimo intensywnego ostrzału artyleryjskiego osłaniającego odwrót, rosyjskie wojska chroniące tyłów zostały szybko pokonane. Już po południu niemiecki zwiad dotarł do kolejnej linii rosyjskich okopów. Niemcy nieustannie naciskali na wycofujących się Rosjan nie dając im odpocząć. W efekcie 15 sierpnia obrońcy wycofali się na linię Kroczewo – Falbogi Wielkie – Wola Błędowska, a więc na przedpole fortów X – XI – XII – XIII w tym także dzieła D4. W trakcie pościgu Rosjanie zamarkowali chęć poddania się, a następnie otworzyli ogień z karabinów maszynowych do zbliżających się żołnierzy z batalionu Nordwest majora Vogela. Zginęło wtedy 51 żołnierzy niemieckich, a 127 zostało rannych.

Nowe pozycje rosyjskie były już lepiej przygotowane do obrony od poprzednich, a szczególnie okolice pobliskiej miejscowości Kroczewo. Wioska położona była na skrzyżowaniu dwóch ważnych dróg, prowadzących z zachodu i północy. Utrzymywanie tej miejscowości umożliwiało obserwację i blokowanie tych dróg. Dowodzący atakiem generał Gustaf von Dickhuth-Harrach nie chciał wstrzymywać szybkości natarcia i jednocześnie chciał utwierdzać obrońców, że to właśnie przez Kroczewo poprowadzone zostanie główne natarcie na twierdzę. Pod dowództwem majora Engelsa utworzono specjalną grupę szturmową, w skład której weszły po dwie kompanie batalionów „von Bredow” i „Darmstadt”, pięciokompanowy, mieszany batalion „Nier” oraz 1,5 kompanii pionierów. Rosjanie spodziewali się ataku, więc przez całą noc prowadzili olbrzymi, ale bardzo chaotyczny i nieskuteczny ostrzał pozycji niemieckich.

Rankiem 16 sierpnia rozpoczął się szturm na głównym kierunku natarcia pod Pomiechówkiem. Natomiast na kierunku Kroczewo atak rozpoczął się około południa. Natarcie piechoty było powolne ze względu na mocny deszcz i rozmoknięte, błotniste drogi. Kroczewo broniło się dzielnie powodując duże straty po obu stronach. Wieczorem Rosjanie jednak wysadzili swoje pozycje obronne i pod osłoną nocy wycofali się na linię fortów X - XIII. Oberleutnant Friedrich jako pierwszy wraz ze swoją 3. kompanią zapasowego batalionu 37 zajął Kroczewo.

Linia fortów odbierana była przez atakujących jako bardzo silne umocnienia stałe, połączone licznymi umocnieniami ziemnymi, szerokimi przeszkodami z drutu kolczastego. Atakujący, młodzi żołnierze chcieli z marszu atakować te pozycje, ale zostali powstrzymani przez doświadczonych dowódców. Liczono się z tym, że bezpośrednie zdobywanie fortów będzie trudne, kosztowne i naraża całość ataku na porażkę. Zaplanowano więc wykonanie silnego, precyzyjnego natarcia w najsłabszym punkcie obrony. Taka okazja nadarzyła się w rejonie działania brygady Stamford, na międzypolu fortów XII i XIII, gdzie linia rosyjska znalazła się w zasięgu skutecznego ognia artylerii niemieckiej. Po południu 17 sierpnia rozpoczął się atak piechoty, który wznowiono następnego dnia rano. Rosjanie bronili się niezbyt zaciekle, próbując wycofywać się w kierunku rzeki Wkra. Ostatecznie pod koniec dnia 18 sierpnia Niemcy zajęli Szczypiorno nad Wkrą.

W nocy z 18 na 19 sierpnia Rosjanie wycofali się z całej linii fortyfikacji X – XIII w tym także z dzieła D4. Wysadzili składy amunicji, wysadzili część umocnień polowych, ale nie zniszczyli żadnego z fortów. Rano na ten teren wkroczyły oddziały niemieckie biorąc do niewoli wiele setek rosyjskich żołnierzy. Piechota szybko posuwała się na przód, mieli przecież najdłuższą drogę do cytadeli i chcieli być tam pierwsi. Około godziny 16 w dniu 19 sierpnia natrafiono na silniejszy opór w okolicy prochowni Ogród Komendanta. W tym samym czasie zdobyty został fort w Zakroczymiu.

20 sierpnia 1915 roku, w godzinach porannych, głównodowodzący obroną generał Nikolai Pawłowicz Bobyr podpisał akt kapitulacji Twierdzy Nowogeorgiewsk.

Okres międzywojenny

W okresie międzywojennym forty w Strubinach nie były wykorzystywany na cele wojskowe. W trakcie przygotowań do wojny także nie brano pod uwagę wykorzystania tych umocnień, gdyż polska obrona była przygotowywana dopiero od linii fortów Wólka Smoszewska D1 - Fort I Zakroczym - Fort II Kosewo - Fort III Pomiechówek.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej niemieckie wojska już 10 września 1939 roku zajęły całą okolicę. Znalazły się tutaj 32, 217 i 228 Dywizje Piechoty z II Korpusu Armijnego gen. Adolfa Straussa. Tydzień później rozpoczął się szturm na Twierdzę Modlin.

Po zajęciu fortyfikacji Modlina, jeszcze w październiku 1939 roku, Niemcy przeprowadzili inspekcję części zajętych umocnień i przygotowali raport z dokumentacją. Całość została wydana w formie książki w 1941 roku, ale dostępne są też pierwotne maszynopisy. Możemy tam przeczytać podsumowanie, które mówi m.in. że jeżeli obrona starych, carskich fortów zostałaby wcześniej przygotowana i naprawiona, nawet środkami polowymi, to fortyfikacje mogłyby zmusić nacierające wojska niemieckie do przeprowadzenia regularnego, zajmującego czas i środki ataku. Forty zewnętrzne miały mocne, masywne betonowe kazamaty, dzięki czemu były odporne na najcięższe bombardowanie i atak z bliska. Miały głębokie i szerokie rowy forteczne, były dobrze okopane i frontalny ogień piechoty można byłoby łatwo odeprzeć. W raporcie jest przypuszczenie, że Polacy prawdopodobnie z braku czasu nie wykorzystali i nie rozbudowali fortyfikacji, a także nie stawiali prawie żadnych przeszkód, tak że wielka bierna siła umocnień nie została wcale wykorzystana. Fakt, że Modlin padł dopiero po stosunkowo długim okresie okrążenia, wynika prawdopodobnie z niechęci niemieckiego kierownictwa do poczynienia większych poświęceń aby przyspieszyć zajęcie twierdzy.

Po raz drugi wojska niemieckie aktywnie zajmowały ten teren jesienią 1944 roku. Wtedy w całej okolicy przebywały niemieckie oddziały m.in. jednostki pancerne Waffen-SS. Zachowana jest fotografia przedstawiająca dowódców 5. Dywizji Pancernej SS „Wiking” - Manfred Schoenfelder, Herbert Gille, Guenther Jahnke, stojących na tle kaponiery dzieła D4. W styczniu 1945 roku ruszyła rosyjska ofensywa i teren ten został wyzwolony spod niemieckiej okupacji.

Współcześnie

W okresie PRL fort był nadal własnością wojskową, ale nie był użytkowany na cele militarne. Mieściła się tam pieczarkarnia, a później magazyn lokalnej przetwórni owocowo-warzywnej. Część wałów była użytkowana na cele rolne. W roku 1987 przygotowana została karta ewidencji zabytku tzw. biała karta - obiekt nie był już użytkowany.

Fort przetrwał obie wojny bez zniszczeń. Wschodni fragment częściowo splantowano i obecnie jest to część pola rolnego. W lesie zachowała się ziemna bateria.

W 2002 roku fort był wystawiony na sprzedaż przez AMW z ceną wywoławczą 30 tys. zł. Do dzisiaj stoi opuszczony, coraz bardziej zarośnięty i ciągle niezagospodarowany. Fosa jest bardzo mocno zaśmiecona - widać, że przez długi czas służyła za wysypisko śmieci.

Dzieło D4 można obejrzeć przy okazji zwiedzania sąsiedniego fortu XI (który to fort powinien być obowiązkowym elementem wycieczki fortecznej po okolicy). Ze względu na bardzo dużą ilość krzaków i śmieci trudno jest dostać się do poszczególnych elementów dzieła. Obiekt jest mocno zarośnięty i trudno jest odszukać poszczególne elementy w terenie, zwłaszcza w okresie letnim.