Fort IVb (błędnie: XVII) w Janówku, powstał w ramach budowy zewnętrznego pierścienia fortów w latach 1912-1915. Był elementem grupy fortowej Janówek, jednej z trzech takich grup na terenie twierdzy Modlin.

W 1909 roku nastąpiły znaczące zmiany w rosyjskim wojsku. Powstała nowa koncepcja obrony zachodniej granicy cesarstwa zakładająca obronę w głębi kraju. Nowy Minister Wojny wydał rozkaz zniszczenia umocnień m.in. Warszawy i Zegrza, natomiast twierdza Modlin miała być rozbudowana i pełnić rolę punktu oporu do czasu nadciągnięcia odsieczy z głębi Rosji. W 1912 roku rozpoczęto budowę drugiego, zewnętrznego pierścienia fortów wokół Modlina. Nowe forty otrzymały numerację od IX do XVIII, a dzieła oporu numerację od 1 do 10 (obecnie od D1 do D10). Jednocześnie przystąpiono do kolejnej modernizacji starych fortów.

W ramach zmian na terenie twierdzy Nowogergiewsk planowano wybudowanie grup fortowych. Powstały trzy takie zespoły umocnień, w tym także grupa fortowa w Janówku. Koncepcja grupy fortowej wg. Bujnickiego (GF1908/12) to samodzielny ośrodek oporu składający się z kilku fortów umieszczonych na przewidywanej linii ataku nieprzyjaciela. Grupa składała się z fortu głównego, którym często był stary fort artyleryjski, fortów pomocniczych, baterii artyleryjskich i koszar obronnych. Wszystkie elementy połączone były ze sobą rowem fortecznym, zasiekami i elementami fortyfikacji polowej. W Janówku wspólna fosa grupy miała być częściowo poprowadzona brzegiem starorzecza Narwi.

Grupa fortowa w Janówku składała się z:

• Starego ceglanego fortu IV, od tego czasu nazwanego IVa
• Nowego fortu IVb (XVII) wybudowanego na wschód od fortu IV
• Nowego dzieła D9 w postaci koszar obronnych na północ od obu fortów
• Nowego schronu dla karabinów maszynowych do obrony linii kolejowej (obecnie nieistniejący)
• Nowego dzieła D10 w postaci dwóch koszar obronnych na południe od obu fortów
• Nowego obiektu na północ od fortu IV, na zachód od D9. Obiekt obecnie nie istnieje i brak szczegółowych informacji na jego temat w materiałach źródłowych.

Na początek wyjaśnienie pewnej nieścisłości w nazewnictwie. Na niemieckich mapach szpiegowskich z okresu I wojny światowej i na późniejszych publikacjach, zarówno polskich, niemieckich jak i rosyjskich, używana jest nazwa XVII dla nowego fortu w Janówku. Tymczasem projektanci fortu nazywali go nowym fortem w grupie Janówek bądź określali jako fort IVb, w odróżnieniu od starego, ceglanego fortu nazywanego IVa. Takie nazewnictwo było obowiązujące w trakcie Wielkiej Wojny. Natomiast właściwy fort XVII miał powstać w miejscowości Góra - przystąpiono do jego budowy, ale powstał w formie polowej. W przypadku koszar obronnych, obecnie znanych jako dzieło D9 i dzieło D10, także projektanci nie używali takiego oznaczenia. Nazywano te obiekty po prostu jako koszary na północ albo na południe od fortu w grupie Janówek.

Powszechnie podaje się, że fort IVb (XVII) w Janówku powstał wg. koncepcji standardowego fortu Bujnickiego z 1910 roku. Być może projekt Bujnickiego był podstawą tego projektu, ale faktycznie obiekt powstawał jako dzieło inne od pozostałych, okolicznych projektów. Centralna część fortu powstała jako dzieło ziemno-betonowe o narysie trapezu. Przed czołem miał być umieszczony mały rawelin ze stanowiskiem bojowym. Całość miała być otoczona mokrą fosą, a w efekcie patrząc po linii tej fosy całe dzieło miało narys trójkąta. Lepiej widać to na planie z epoki. Rawelin miał być także oddzielony fosą od wnętrza fortu.

Główną częścią fortu były kazamaty podwalni ukryte pod potężnym, ziemnym wałem. Kazmaty te był przeznaczone głównie na potrzeby magazynowe i bojowe a mniej na potrzeby koszarowe dla załogi. W okresie pokoju załoga fortu nie miała tutaj stacjonować. Na stropie podwalni umieszczono betonowe stanowiska bojowe z podejściami ze schodkami, rozdzielone od siebie betonowymi trawersami. Na barkach podwalni miały być symetrycznie umieszczone w sumie 4 pancerne wieżyczki - dwie bojowe dla artylerii i dwie obserwacyjne, bądź dla broni ręcznej. Przez cały fort przebiegała centralna poterna łącząca koszary z szyjową kaponierą, a w drugą stronę z rawelinem i czołową kaponierą przeciwskarpową. Na połączeniu z rawelinem poterna miała pełnić też rolę małej kaponiery dla broni ręcznej, do obrony fragmentu fosy rozdzielającej rawelin od wnętrza fortu. Sam rawelin miał być wyposażony w piątą pancerną wieżyczkę oraz stanowiska bojowe.

Bo obrony fosy od strony czoła fortu, zapanowano dużą kaponierę, podobną do zachowanej na forcie V. Przed samą kaponierą zaplanowano mokrą kuwetę. Komunikacja z wnętrzem fortu miała być zapewniona za pomocą poterny poprowadzonej centralnie z rawelinu.

Do obrony fosy w części szyjowej powstała duża kaponiera uskokowa, typowa dla projektów tego czasu. Kaponiera ta została zrealizowana (na pewno częściowo, nie wiadomo czy w całości) jako jedna z niewielu na terenie twierdzy. Z zewnątrz fortu, po lewej stronie kaponiery, miał być poprowadzony most nad fosą. Wejście do wnętrza umocnień umieszczono przed mostem, po lewej stronie kaponiery. W kaponierze oraz w szerokiej poternie prowadzącej do wnętrza fortu zaplanowano liczne prycze dla załogi na czas gotowości bojowej. Była to jednocześnie główna część koszarowa fortu

Budowy fortu nigdy nie ukończono. Wykonano pierwszy etap budowy tj. przygotowanie prac ziemnych - powstał wał i fosa. W drugim etapie powstały najważniejsze elementy - duża podwalnia z pomieszczeniami koszarowymi, szyby dla dwóch z czterech pancernych wieżyczek. W trzecim etapie powstawała kaponiera szyjowa oraz centralna poterna do rawelinu. Nie wykonano kolejnych etapów budowy, kiedy to miał powstać rawelin i kaponiera czołowa z przeciwskarpie. Wybudowane fosy raczej nie miały planowanych elementów zalanych wodą - nie powstały mokre kuwety. Nie zamontowano też żadnej z pancernych wieżyczek.

Podczas I wojny światowej główne natarcie niemieckie skierowane było na forty grupy Carski Dar i Czarnowo. Natomiast fortyfikacje w Janówku od 14 do 18 sierpnia 1915 roku atakowane były przez niemiecką 169. kompanię piechoty. Te niemieckie oddziały przez cały czas pozostawały na linii Krubiny-Skierdy prowadząc ostrzał artyleryjski. Niemcy zajęli forty dopiero po ich opuszczeniu przez Rosjan w nocy z 17 na 18 sierpnia. Najprawdopodobniej wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły w powietrze część umocnień... I tutaj są pewne wątpliwości. Mamy niemiecką pocztówkę z 1915 roku z widocznym wysadzonym fortem. Ale jest też zdjęcie z tego samego okresu, podpisane jako jeden z wysadzonych fortów, lecz nie widać na nim takich zniszczeń. Możliwe, że fort został tylko częściowo wysadzony w 1915 roku, a obecny stan zawdzięcza dodatkowo wojskom radzieckim z lat 1944-1945. Możliwe też, że zdjęcie nie pochodzi z fotu IVb, chociaż jest to obiekt najbardziej podobny.

Dzisiaj fort IVb (XVII) jest otoczony ogródkami działkowymi. Jest zniszczony i duża jego część to zwały potrzaskanego betonu, gdzie kiedyś ćwiczono wspinaczkę skałkową. Obecnie istnieje poterna z koszar do niewybudowanego rawelinu, istnieją przejścia do szybów pancernych wieżyczek, istnieją resztki kaponiery szyjowej oraz poterna z tej kaponiery. Największe zniszczenia to centralna część koszarowa, ale zachowane są wejścia oraz stanowiska bojowe na stropie dawnych koszar - charakterystyczny element obiektu.

W okresie PRL fort był własnością wojska, ale nie był użytkowany do celów wojskowych. Na przełomie lat 1980-1990 powstały tutaj ogródki działkowe. Dopiero AMW sprzedała teren obecnym właścicielom tj. działkowcom zrzeszonym w "Stowarzyszeniu Miłośników Fortu XVIIb". Fort jest ogrodzony, ale jest dostępny do zwiedzania w sezonie od 1 maja do 30 października od godz. 8:00 do zmierzchu. Elementy niebezpieczne został zabezpieczone płotem i barierkami.